MỸCác nhà khoa học kỳ vọng nhiều vào nghiên cứu về thuốc tránh thai dành cho nam giới, song các công trình hầu như chỉ dừng lại ở quy mô phòng thí nghiệm.

Trong một nghiên cứu trên động vật tại Đại học Minnesota xuất bản gần đây, các nhà khoa học tạo ra một loại thuốc tránh thai dành cho chuột đực, hiệu quả 99%. Thuốc nhắm vào hormone nam giới, cụ thể là một loại protein liên quan đến quá trình sản xuất tinh trùng và khả năng sinh sản.

Các nhà khoa học gọi hợp chất là YCT529. Họ cho chuột sử dụng thuốc trong vòng 4 tuần. Kết quả, lượng tinh trùng của chúng giảm đi đáng kể. 4 đến 6 tuần sau khi ngừng uống thuốc, khả năng sinh sản trở lại bình thường. Nghiên cứu này hâm nóng cuộc đua điều chế thuốc tránh thai dành cho nam giới, vốn bắt đầu từ những năm 1970.

Hiện có hai hình thức kiểm soát sinh sản được nam giới sử dụng: dùng bao cao su và thắt ống dẫn tinh. Bobby Najari, giáo sư trợ lý khoa tiết niệu, Giám đốc Chương trình Điều trị vô sinh nam ở Trung tâm Y tế Langone Health, Đại học New York, không khuyến nghị nam giới thắt ống dẫn tinh nếu vẫn mong muốn có con sau này. Quá trình hồi phục chức năng sinh sản sau thủ thuật thường kéo dài, không phải lúc nào cũng thành công. Thắt ống dẫn tinh cũng dễ gây ra biến chứng nhiễm trùng, đau ngắn hạn và mạn tính.

Bao cao su ít ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, bảo vệ người dùng trước các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, song chúng "không được ưa chuộng". Nhiều người sử dụng bao cao su vẫn có thai ngoài ý muốn. Tỷ lệ người Mỹ không sử dụng bao cao su là 13%, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).

Nghiên cứu mới từ Đại học Minnesota được cho là rất hứa hẹn. Tuy nhiên, một số nhà khoa học nghi ngờ về tính khả thi của nó, đặt câu hỏi liệu thuốc có thực sự xuất hiện trên thị trường, hay chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm như những sản phẩm tiền nhiệm.

"Tôi sẽ tiếp tục hoài nghi cho đến khi thấy được dữ liệu từ thử nghiệm lâm sàng", tiến sĩ Amin Herati, Giám đốc chương trình vô sinh nam và sức khỏe nam giới thuộc Viện Tiết niệu Brady tại Johns Hopkins, cho biết. Ông giải thích gene thuộc hệ thống sinh sản của người và chuột có nhiều điểm khác nhau.

Tiến sĩ Christina Wang, chuyên gia về các biện pháp tránh thai tại Viện Lundquist, Trung tâm Y tế Harbour-UCLA, nhận định: "Đây là những hợp chất mới. Bạn không biết chúng là gì trừ khi thực hiện nghiên cứu độc học".

Các chuyên gia tại Đại học Minnesota đã nghiên cứu trên động vật, song ông Wang cho rằng cần thử nghiệm trên người để đánh giá độ an toàn của thuốc.

Tuy nhiên, ngay cả khi thuốc không thành công trong tương lai, các nhà khoa học vẫn lạc quan vì đã phát hiện ra loại hợp chất mới, có thể trở thành lựa chọn dự phòng điều chế các loại thuốc khác.

Giáo sư Gunda Georg, khoa y tế Đại học Minnesota, người đứng đầu nghiên cứu, chỉ ra điểm khác biệt của thuốc mới so với các sản phẩm trước đây. Hợp chất không gây tác dụng phụ rõ rệt ở chuột, ngay cả khi thử nghiệm liều cao.

"Chúng ăn uống, quan hệ tình dục ngay cả khi không có tinh trùng", giáo sư Georg nói.

Một vỉ thuốc tránh thai sử dụng tại Mỹ. Ảnh: AP

Đây không phải nghiên cứu thuốc tránh thai đầu tiên với công thức nhắm vào hormone của nam giới. Những năm 1990, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nghiên cứu testosterone như hình thức tránh thai cho nam tiềm năng, nhận thấy nó có hiệu quả cao trong việc giảm số lượng tinh trùng. Tuy nhiên, tác dụng phụ của thuốc là tăng cân, mụn trứng cá, cáu kỉnh, thay đổi tâm trạng.

Một số loại thuốc khác cho thấy tác dụng phụ nghiêm trọng hơn. Năm 2012, các nhà nghiên cứu đã tạm dừng một thử nghiệm hormone progestogen và testosterone vì nam giới có biểu hiện mụn trứng cá nghiêm trọng, trầm cảm và đau sau tiêm.

Bên cạnh phương pháp hormone, các nhà khoa học thử nghiệm hàng loạt công nghệ khác để tạo ra thuốc tránh thai dành cho nam giới.

Chuyên gia Mỹ và Trung Quốc mới đây phát hiện một hợp chất có tác dụng vô hiệu hóa chức năng của tinh trùng thay vì ức chế việc sản xuất chúng. Hợp chất được gọi là triptonide, tinh chế từ loại thảo mộc Trung Quốc có tên Tripterygium Wilfordii Hook F, từng được chứng minh có thể gây vô sinh.

Theo nghiên cứu đăng trên Nature Communications, hôm 3/3, hợp chất có thể làm biến dạng và mất chức năng tinh trùng ở chuột và khỉ. Nó phá vỡ chức năng phát triển các tế bào tinh trùng, cuối cùng dẫn đến khiếm khuyết trong tế bào tinh trùng được sản xuất cuối cùng.

Tác dụng này duy trì trong nhiều tháng mà không gây hại hoặc để lại phản ứng phụ trên động vật. Quan trọng hơn, khi động vật ngừng dùng thuốc, khả năng sinh sản của chúng được phục hồi sau vài tuần. Đặc tính của triptonide có thể đặt nền móng cho loại thuốc tránh thai hiệu quả dành cho nam.

Hợp chất chưa được thử nghiệm trên người, nhưng kết quả của nghiên cứu vẫn hữu ích, giúp xác định các phương pháp vô hiệu hóa thay vì ngăn chặn hoàn toàn quá trình sản xuất tinh trùng.

Viện Y tế Quốc gia Mỹ cũng tài trợ cho một thử nghiệm lâm sàng gel tránh thai nội tiết tố có tên NES/T. Gel chứa hợp chất progestin segesterone acetate (tên thương hiệu Nestorone), kết hợp với testosterone, dễ dàng hấp thụ qua da.

Progestin ngăn chặn sản xuất testosterone tự nhiên trong tinh hoàn, làm giảm sản xuất tinh trùng xuống mức thấp nhất. Testosterone thay thế duy trì ham muốn tình dục bình thường và các chức năng khác. Nam giới sẽ thoa gel lên vai và cánh tay một lần mỗi ngày.

NES/T đang được thử nghiệm giai đoạn hai. Tiến sĩ Wang, cũng là nghiên cứu viên chính của công trình, cho biết gel có thể ra mắt sau 5 năm nữa.

Các nhà nghiên cứu ở Ấn Độ đang thử nghiệm một thủ thuật thắt ống dẫn tinh không phẫu thuật, gọi là RISUG (ức chế đảo ngược tinh trùng). Theo đó, bác sĩ sẽ tiêm một loại gel vào các thể hang trong dương vật để lưu trữ tinh trùng.

Tuy nhiên, những nghiên cứu này đang dừng lại ở quy mô phòng thí nghiệm. Hình thức tránh thai dành cho nam giới dễ dàng như thuốc viên, miếng dán, thuốc tiêm hoặc đặt vòng tương tự phụ nữ vẫn là ý tưởng xa vời.

"Tôi rất hào hứng khi thấy các thử nghiệm trên động vật cho kết quả hứa hẹn. Song sau mỗi lần như vậy, tôi lại thất vọng", giáo sư Bobby Najari nói.

Thục Linh (Theo NY Times)