Bé gái 7 tuổi, nặng 40 kg, gia đình đưa đi khám vì lo lắng trẻ béo phì nhưng bác sĩ kết luận bên cạnh thừa cân, bé có biểu hiện dậy thì sớm.

Bé Phương, 7 tuổi (Long Biên, Hà Nội), cao 1m34, nặng 40 kg, phát triển hơn so với bạn bè bằng tuổi. Tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội, bác sĩ kiểm tra chỉ số BMI của Phương là 22,27 vẫn trong ngưỡng chỉ số bình thường. Tuy nhiên, bé thừa cân, vượt chiều cao nhiều so với tuổi. Đặc biệt, tuyến vú của Phương phát triển, mọc lông mu, mật độ xương tương đương trẻ 8,5 tuổi. Phương có nồng độ hormone sinh dục tăng ở mức giai đoạn đầu của dậy thì, kích thước tử cung - buồng trứng chưa tăng nhiều. Bé không có dấu hiệu thần kinh (như đau đầu, buồn nôn, nôn, nhìn mờ, liệt khu trú) hay các bất thường khác. Tiền sử gia đình không có trẻ nào dậy thì sớm.

Chị Lan Anh (mẹ bé) cho biết, chị mắc tiểu đường thai kỳ và sinh bé nặng 4 kg. Phương bụ bẫm từ nhỏ, chỉ số phát triển luôn tốt hơn các bạn cùng tuổi. Từ khi con học lớp 1, cân nặng và chiều cao bắt đầu tăng nhanh, ngực bé cũng phát triển. Phương tăng chiều cao tốt nên gia đình chỉ nghĩ con lớn nhanh hơn các bé khác.

Tiến sĩ, bác sĩ Lương Thị Thu Hiền - bác sĩ Nội tiết - di truyền - rối loạn chuyển hóa Nhi khoa BVĐK Tâm Anh Hà Nội nhận định, bé Phương thuộc nhóm dậy thì sớm trung ương vô căn, không xác định nguyên nhân. Đây là thể dậy thì sớm phổ biến nhất, nguy cơ cao hạn chế chiều cao khi trưởng thành. Theo các chuyên gia y tế, bé gái dậy thì sớm có thể bị mất tới 20 cm chiều cao được thừa hưởng từ bố mẹ.

Trẻ dậy thì sớm có nguy cơ hạn chế tăng trưởng chiều cao khi trưởng thành, dễ khủng hoảng tâm lý. Ảnh: iStock

Theo bác sĩ Thu Hiền, thời gian qua có nhiều trường hợp như bé Phương. Gia đình không nghĩ con có biểu hiện dậy thì sớm. Bố mẹ khi biết con gặp tình trạng này thường lo lắng và mong muốn điều trị cho trẻ. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp dậy thì sớm cũng cần điều trị nội tiết. Việc chữa trị phải cá thể hóa theo từng trường hợp, độ tuổi cũng như dự đoán chiều cao khi trẻ trưởng thành. Tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng có thể gây rối loạn tâm sinh lý, "khóa" chiều cao cuối cùng.

Phương sẽ được điều chỉnh chế độ sinh hoạt, xây dựng thực đơn lành mạnh, tập luyện để duy trì cân nặng hợp lý, kiểm soát hiện tượng dậy thì. Gia đình theo dõi chỉ số phát triển của bé và khám lại sau 2-3 tháng.Trường hợp bé tăng nhanh dấu hiệu dậy thì, tăng nồng độ hormone, sẽ cân nhắc tiêm thuốc ức chế dậy thì.

Dậy thì sớm là khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu dậy thì trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Các biểu hiện bao gồm: tăng chiều cao nhanh trong thời gian ngắn, phát triển sinh dục (tuyến vú ở bé gái và thể tích tinh hoàn ở bé trai), vùng kín xuất hiện lông mu, lông nách, mụn trứng cá, thay đổi tính khí, tăng tiết mùi cơ thể, có kinh nguyệt ở bé gái... Tuy nhiên, khi trẻ có biểu hiện này có thể quá trình phát triển dậy thì gần hoàn tất, khó cải thiện chiều cao, dễ thay đổi tâm sinh lý.

Phụ huynh chủ động phòng ngừa dậy thì sớm cho con bằng việc kiểm soát dinh dưỡng, vận động, sàng lọc bệnh lý, xây dựng môi trường học tập và sinh hoạt lành mạnh. Bé nên được theo dõi chỉ số phát triển thường xuyên 3 tháng một lần và đối chiếu theo bảng đánh giá chiều cao, cân nặng chuẩn WHO.

Chế độ ăn của trẻ cần đa dạng, đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường ăn rau củ quả, trái cây theo mùa. Bé nên hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo, đồ ăn có hàm lượng đường cao. Trẻ nên tập thể thao ít nhất 45 phút mỗi ngày.

Trẻ hạn chế dùng điện thoại, máy tính, ipad. Cha mẹ cần kiểm soát nội dung độc hại trên điện thoại, máy tính bảng có thể tác động xấu tới tâm lý của trẻ.

Khuê Lâm(Vnexpress.net)