Di truyền từ cha mẹ cùng hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh khiến trẻ dễ viêm da cơ địa và nặng hơn người lớn.

Viêm da cơ địa hay chàm thể tạng, chàm sữa, lác sữa là bệnh ngoài da phổ biến ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất là trẻ em. Thư viện Y học quốc gia Mỹ thống kê khoảng 10-30% trẻ em và 2-10% người lớn mắc viêm da cơ địa. Trong đó khoảng 60% trẻ khởi phát từ một tuổi và 60% tự khỏi bệnh khi 12 tuổi. Số còn lại trở thành viêm da cơ địa ở trẻ lớn và người trưởng thành.

Ngày 8/12, BS.CKI Quách Thị Bích Vân, chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết nguyên nhân của chàm thể tạng bắt nguồn từ những tác động phức tạp giữa yếu tố di truyền, môi trường, chức năng hàng rào bảo vệ da và đáp ứng miễn dịch. Nếu cha hoặc mẹ hoặc cả hai mắc các bệnh dị ứng thì tỷ lệ con bị viêm da cơ địa cao hơn.

Suy giảm chức năng hàng rào bảo vệ da và đáp ứng miễn dịch bất thường không thể bảo vệ da trước các tác nhân gây dị ứng từ bên ngoài cũng là yếu tố chính khởi phát và tái phát bệnh. Các tác nhân này bao gồm thời tiết thường xuyên thay đổi, giá lạnh, hanh khô; không khí nhiều phấn hoa, bụi, lông động vật; hóa mỹ phẩm như xà phòng, nước hoa; thức ăn như tôm, cua, trứng, đậu phộng...

"Bệnh có thể diễn tiến mạn tính, chưa có thuốc điều trị triệt để và dễ tái phát", bác sĩ Vân nói, thêm rằng mỗi tháng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM tiếp nhận hàng chục trẻ đến khám ở nhiều mức độ.

Như bé An (9 tháng tuổi, ngụ Long An) nổi nhiều ban đỏ trên má, cổ, ngực, tay, tróc vảy, ngứa, quấy khóc. Trên má xuất hiện vết nứt nẻ, rỉ dịch vàng, dấu hiệu của nhiễm trùng da. Bé gặp tình trạng này vài lần, đi khám được chẩn đoán viêm da, bôi thuốc bớt nhưng 1-2 tháng tái phát.

Viêm da cơ địa của trẻ (bên trái) và sau khi điều trị. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bác sĩ Vân chẩn đoán bé An bị viêm da cơ địa bội nhiễm (nhiễm thêm vi khuẩn, virus khác). Bệnh nhi được điều trị bằng kháng sinh uống và dùng thuốc bôi, kết hợp bôi dưỡng ẩm toàn thân, giúp tái tạo hàng rào bảo vệ da. Sau một tuần điều trị, triệu chứng giảm rõ rệt, bé hết quấy khóc.

Bác sĩ cho biết nhiều khả năng bé An bị di truyền bệnh từ mẹ. Chị Lan, mẹ của bé, có cơ địa da khô, tiền sử viêm da cơ địa. Ngoài ra, sau mỗi lần bé ăn bột dặm có trứng gà, vịt, tôm, cua hoặc người mẹ ăn và cho con bú, bệnh viêm da của bé lại tái phát.

Bác sĩ Vân chỉ định ngưng bổ sung các thực phẩm này vào đồ ăn dặm của trẻ, mẹ cũng kiêng cho đến khi trẻ ngừng bú mẹ, duy trì bôi kem dưỡng ẩm cho trẻ hàng ngày.

Bé Nam, 2 tuổi rưỡi, nổi mẩn đỏ, mụn nước toàn thân gây ngứa, gãi xước da chảy máu, bác sĩ chẩn đoán viêm da cơ địa kèm bội nhiễm.

Trường hợp khác là bé Minh (4 tuổi, ngụ tỉnh Lâm Đồng) thường xuyên đi khám vì viêm da cơ địa tái phát hai năm qua, nhất là khi thời tiết trở lạnh, hanh khô. Khi đến khám tại bệnh viện Tâm Anh TP HCM, vùng da cổ, gáy và dưới tai của bé sẩn đỏ, khô ráp, sần sùi, sẫm màu. Buổi tối bé ngứa nhiều hơn, khó ngủ, biếng ăn.

Gia đình cho biết bé hay chạy nhảy, đổ mồ hôi nhiều, tắm nước nóng, mặc quần áo dày, cọ xát nhiều vào da nên càng ngứa, khó chịu. Sau 5 ngày được bác sĩ kê kem chống ngứa, chống viêm và dưỡng ẩm, bé hết ngứa, ăn ngủ tốt hơn.

Cổ và gáy, nơi có các nếp gấp, là các vùng dễ bị viêm da cơ địa. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bác sĩ Vân cho biết dấu hiệu nhận biết đặc trưng của viêm da cơ địa là da khô, hơi đỏ, tróc vảy, ngứa nhiều. Khi ở giai đoạn cấp, da xuất hiện mụn nước, rỉ dịch, đóng mài, nứt da chảy máu và ngứa dữ dội, nếu bội nhiễm xuất hiện thêm mụn mủ. Người bệnh có thể bị viêm da toàn thân, hay gặp nhất là vùng mặt, cổ, mặt duỗi cẳng tay, cẳng chân, các vùng nếp gấp.

Trẻ vừa bị viêm da cơ địa, vừa bị vi khuẩn tụ cầu vàng tấn công vào vết thương (bội nhiễm) khiến viêm da nặng hơn. Vi khuẩn này cũng kích hoạt phản ứng dị ứng làm khởi phát chàm, như một vòng lặp luẩn quẩn. Hàng rào miễn dịch non nớt, lượng vi khuẩn tụ cầu vàng tăng trên da, các loại thuốc sử dụng cho trẻ bị giới hạn, làm trẻ dễ bùng phát bệnh và có thể nặng hơn người lớn, theo bác sĩ Vân.

Một bệnh nhi bị nốt ban lớn gây ngứa, gãi nhiều gây tróc vảy. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bệnh không được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và kịp thời, tiến triển nặng hơn có thể gây biến chứng trên da như nhiễm trùng, nhiễm nấm, dày da, tăng sắc tố, ngứa nhiều gây mất ngủ, giảm tập trung... Dù không nguy hiểm đến tính mạng, bệnh gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống, tâm lý trẻ vì ảnh hưởng thẩm mỹ và giao tiếp.

Theo bác sĩ Vân, hiện chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn viêm da cơ địa. Ngoài dùng thuốc và tránh tác nhân gây dị ứng, người bệnh được khuyến cáo chủ động bảo vệ da bằng cách bôi kem dưỡng ẩm thường xuyên, giữ cơ thể sạch sẽ, nhất là sau khi đổ mồ hôi nhiều, hạn chế tắm nước nóng; mặc quần áo thoáng mát; uống đủ nước mỗi ngày, giữ tinh thần thoải mái.

Bác sĩ khuyến cáo phụ huynh cần đưa trẻ có các dấu hiệu trên đi khám tại các bệnh viện có chuyên khoa da liễu, nhằm giảm thời gian và chi phí điều trị. Nếu kiểm soát tốt, tần suất tái phát của viêm da cơ địa rất ít, chỉ khoảng 1-2 lần mỗi năm, ít hơn với các triệu chứng nhẹ.

Anh Thư (Vnexpress.net)