Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, trẻ nhỏ cần được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong sáu tháng đầu. Sữa mẹ cung cấp 100% nhu cầu dinh dưỡng (DD) cho trẻ trong giai đoạn này. Thế nhưng, hiện trên thị trường đang bày bán nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn được khuyên dùng cho trẻ từ bốn-sáu tháng, thậm chí một tuần tuổi.

Thừa chủng loại, thiếu thông tin
Hiện nay, ngoài nhóm sản phẩm sữa bột, một số siêu thị còn đẩy mạnh phân phối nhiều loại thực phẩm dinh dưỡng (DD) chế biến sẵn, đóng lọ được quảng cáo là "thực phẩm DD siêu sạch" dành cho trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ. Phần lớn sản phẩm nhập khẩu từ Úc, Hungary với nhiều chủng loại, như: bột DD sữa kết hợp với các loại hoa quả; bột gạo nhũ nhi; rau câu hoa quả; nước ép hỗn hợp; thịt, rau, củ, quả nghiền... giá từ 24.000đ - 25.000đ/lọ 125g, 18.000đ - 85.000đ/hộp 250g. Trong đó, có loại trà DD nhũ nhi (85.000đ/hộp 200g) cho bé bốn tháng tuổi trở lên; trà DD hoa thìa là "giảm ho, an thần" cho bé một tuần tuổi trở lên; bột DD sữa yến mạch, thìa là "giúp bé ngủ ngon"!

Nghị định 21/2006/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh sản phẩm DD quy định rõ, trên nhãn sản phẩm DD dùng cho trẻ nhỏ phải ghi chú ý: "Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ..." và "chỉ sử dụng sản phẩm này theo chỉ dẫn của bác sĩ...". Thế nhưng, trên nhãn một số sản phẩm bán ở siêu thị không hề ghi dòng chữ như quy định. Thông tin sản phẩm dùng cho bé từ bốn - sáu tháng tuổi đã làm không ít bà mẹ nghĩ rằng, sản phẩm có đầy đủ thành phần DD, cung cấp cho trẻ trong giai đoạn này, vô tình hạn chế việc cho bé bú sữa mẹ.

Đáng lưu ý, có nhiều cửa hàng kinh doanh sản phẩm DD dùng cho trẻ nhỏ nhưng lại không có thông tin nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa. Cửa hàng C. trên đường Điện Biên Phủ (Q.3, TP.HCM) chuyên bán thực phẩm DD trẻ em ngoại nhập, như: ván sữa, phô mai tươi, ruốc cá, cháo bột đóng hộp, trái cây đóng hộp, xúp đóng gói... nhưng, thông tin trên nhãn sản phẩm hoàn toàn bằng tiếng nước ngoài ( Anh, Pháp, Nhật, Hoa...) mà không hề có nhãn phụ tiếng Việt, số công bố chất lượng sản phẩm. Người bán cho biết, "toàn bộ là hàng xách tay trực tiếp từ Pháp, Nhật, Hàn, Trung Quốc... thông qua người quen làm tiếp viên hàng không chứ không hề qua công ty nhập khẩu nào". Khi thắc mắc về một hộp bánh DD có dòng số: 01.07.09, có lẽ "sản phẩm đã hết hạn sử dụng?", thì cô nhân viên giải thích: "Vì là hàng Nhật nên chữ số ghi ngược, chị phải hiểu hạn sử dụng là ngày 09/07/2010". Thật không thể hiểu nổi! Quan sát tại cửa hàng này, chúng tôi nhận thấy, cháo, xúp nấu sẵn đóng hộp, gói bày bán trên kệ chung với các sản phẩm khác mà không hề bảo quản trong nhiệt độ thích hợp.

Không nên lạm dụng
Theo quy định, các sản phẩm DD dùng cho trẻ nhỏ trước khi đưa ra thị trường phải được công bố tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). BS Trần Văn Ký - Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam (văn phòng phía Nam) cho hay, người tiêu dùng không nên mua sản phẩm không có nhãn mác, nguồn gốc rõ ràng; không có số công bố tiêu chuẩn sản phẩm theo quy định. Tùy theo tính chất của từng loại sản phẩm, tiêu chuẩn sản xuất, sản phẩm phải được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phù hợp. Thông thường, những loại thực phẩm chế biến sẵn trong thành phần có proteine (đạm), nếu không được bảo quản tốt, chất này sẽ tự phân hủy ở nhiệt độ bình thường. Nhiệt độ càng cao, tốc độ phân hủy càng nhanh, tạo thành chất amoniac sẽ gây ngộ độc, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. Mặt khác, thực phẩm bị biến chất, hàm lượng DD sẽ giảm đáng kể.

Tổ chức Y tế thế giới còn khuyến cáo, trẻ nhỏ cần được tiếp tục nuôi bằng sữa mẹ đến hai năm hoặc lâu hơn, kết hợp cho trẻ ăn bổ sung các thực phẩm chế biến giàu DD. Sữa mẹ cung cấp 100% nhu cầu DD cho trẻ trong giai đoạn 6 tháng đầu; 50% nhu cầu cho giai đoạn từ 6 - 12 tháng tuổi. Trong năm thứ hai, sữa mẹ vẫn còn có thể cung cấp hơn 30% nhu cầu DD cho trẻ và khả năng cung cấp này còn khoảng 10% vào năm thứ ba.

Cháo bột đóng hộp ngoại nhập không rõ nguồn gốc, xuất xứ mà người bán giới thiệu là hàng xách tay từ Pháp

Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), có rất nhiều thách thức đối với việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ tại Việt Nam. Tỷ lệ cho trẻ nhỏ bú bình tại Việt Nam đã tăng từ 2,2% năm 2000 lên 25,6% vào năm 2005. Nhiều trẻ nhỏ được cho ăn thức ăn bổ sung quá sớm trước sáu tháng tuổi; tỷ lệ trẻ được tiếp tục bú mẹ cho tới khi hai tuổi theo như khuyến cáo vẫn dừng ở tỷ lệ thấp: 22,9%.

BS Đào Thị Yến Thủy - Trung tâm DD TP.HCM, cho biết: trẻ không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong sáu tháng đầu sẽ dẫn đến tình trạng bị giảm sức đề kháng, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng. Trong những trường hợp không có sữa mẹ hoặc sữa mẹ không đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ thì có thể bổ sung cho trẻ sữa bột công thức 1 từ 0 - 6 tháng tuổi, không cần thêm các thực phẩm khác. Trong giai đoạn trẻ ăn dặm từ 6 tháng tuổi trở lên, các bà mẹ cần theo dõi kỹ tốc độ tăng trưởng của trẻ. Nên sử dụng các thực phẩm tươi sống để chế biến thức ăn cho trẻ. Nếu không có điều kiện nấu mà phải sử dụng thực phẩm chế biến sẵn đóng hộp thì cần bổ sung thêm rau, trái cây để tăng cường chất xơ, vitamine cho trẻ.

Theo PN