Khi trẻ lớn lên, hình ảnh về bản thân ảnh hưởng nhiều trên hành vi của trẻ. Đó là sự tự trọng mà cha mẹ có thể hỗ trợ cho trẻ phát triển, đặc biệt là phát huy điểm mạnh và khắc phục những điều yếu. Sau đây là một số gợi ý để cha mẹ có thể cổ vũ lòng tự trọng của trẻ.

Cha mẹ cần kịp thời động viên, khuyến khích lòng tự trọng ở trẻ.

Tại sao phải có lòng tự trọng?
Trẻ có lòng tự trọng cao hạnh phúc hơn, thành công hơn ở trường và dễ có bạn. Trẻ thích những thách đố, ham học và dễ thành công. Trẻ thích nghi tốt với stress và ít có vấn đề hành vi hay cảm xúc.

Trẻ có lòng tự trọng thấp cảm thấy bất ổn, ngại thử điều mới và bỏ cuộc dễ dàng. Trẻ có ít mục tiêu và cũng hiếm khi hoàn thành mục tiêu và thường để bạn lấn lướt. Trẻ cũng dễ âu lo, bất hạnh hoặc trầm cảm.

Đâu là nguyên nhân của lòng tự trọng thấp?
Lòng tự trọng thấp xuất phát từ ý nghĩ xấu, không đúng sự thật về bản thân. Ví dụ, trẻ có thể tự cho mình là người ngu, dốt, xấu, hư.

Do đâu trẻ có tư tưởng như vậy? Đó là do kinh nghiệm trẻ có trong gia đình. Chẳng hạn như khi mẹ dạy con về các bộ phận trong cơ thể, mẹ hỏi con: "Con chỉ cho mẹ cái đầu ngu của con đâu?". Thế là trẻ in trong trí là mình ngu, không thể khôn được!

Những điều dưới đây trong gia đình có thể góp phần hạ thấp sự tự trọng của trẻ.
Thiếu khen ngợi, tình cảm hoặc sự chú ý; Không nhìn nhận thành quả của trẻ; Thiếu giới hạn và kỷ luật; Phê phán hoặc hành động gây xúc phạm, tổn thương cho trẻ; So sánh bất lợi với các anh chị em; Lạm dụng thể chất hoặc cảm xúc; Thiếu động viên về sự tự chăm sóc và vệ sinh; Thiếu sinh hoạt thể dục đều đặn; Thường có xung đột, gây cấn giữa cha mẹ.

Làm thế nào khuyến khích sự tự trọng?
Khen ngợi trẻ; Nói với trẻ là bạn chăm sóc trẻ; Hãy nhìn những điểm tốt của trẻ; Khuyến khích một lối sống lành mạnh; Dạy trẻ là một người bạn tốt; Động viên trẻ xây dựng những mục tiêu; Khuyến khích trẻ sống tự lập; Động viên trẻ tự lượng giá những thành quả bản thân; Khuyến khích trẻ bày tỏ ý kiến; Giúp trẻ có tính hài hước; Để trẻ tự quyết định.

Làm thế nào để giúp trẻ xử lý hình ảnh xấu về bản thân?
Hãy nói về những lỗi của trẻ: lỗi không có nghĩa là thất bại hoàn toàn. Chấp nhận thất bại nhất thời và cố gắng làm tốt hơn trong tương lai. Hãy chia sẻ với trẻ về những điều khó khăn trong cuộc sống và cách vượt qua. Qua gương sống của bạn, trẻ sẽ học biết là mọi người đều có thể có lỗi và không ai hoàn hảo.

Giúp trẻ ứng xử với điều chán nản, thất vọng. Trẻ chịu một áp lực học tập rất lớn và không ít trẻ gặp khủng hoảng khi vào giai đoạn chuyển cấp, chuyển trường. Trong lúc trẻ đang phải thích nghi với môi trường mới, cha mẹ nên động viên trẻ khi trẻ cảm thấy sức học đang giảm xuống, trí nhớ không còn như trước. Trẻ thường mang mặc cảm là "tôi dốt quá, bố mẹ không thương tôi nữa, bố mẹ chăm sóc em tôi hơn vì nó thông minh, sáng suốt hơn tôi". Trẻ cần được nâng đỡ, thông cảm và cha mẹ không nên kỳ vọng quá đáng ở trẻ.

Chúng ta đừng quên khen thưởng khi trẻ đạt được một điều tốt và đồng hành với trẻ khi trẻ gặp những khó khăn trong cuộc sống.

BS. Phạm Ngọc Thanh
Nguồn: Sức khoẻ & Đời sống