Ở bậc học mầm non (MN), việc phát triển thể chất, trí tuệ cho trẻ chủ yếu thông qua các trò chơi, trong đó đồ chơi là phương tiện giáo dục hiệu quả nhất.

Mặc dù Bộ GD-ĐT đã quy định việc mua sắm, sử dụng những đồ chơi tối thiểu, có tính an toàn, thẩm mỹ trong các trường, nhưng nhu cầu thiết thực này của trẻ lại đang bị bỏ qua.

Búp bê bị... "sốt xuất huyết"!
Tại trường MN Sơn Ca 1, Q.12, TP.HCM lúc chúng tôi đến, mấy bé gái đang chuyền tay, ôm ấp một con búp bê cáu bẩn, đã xỉn màu. Một bé nhìn xong, chuyển sang cho bạn rồi nói: búp bê bị sốt xuất huyết, không chơi nữa. Cô giáo phụ trách ngậm ngùi: búp bê làm từ nhựa tái chế nên màu xấu, khiến bé hiểu nhầm. Trường Sơn Ca 1 là nơi học tập, vui chơi của hơn 300 bé, nhưng đồ chơi tối thiểu lại không có. Trong các lớp chỉ có vài tấm tranh dán ở cửa, ngoài sân là hơn chục quả bóng nhựa cũ, méo mó.

Thiếu đồ chơi, cô giáo phải bật truyền hình để các cháu xem cho... đỡ buồn. Đây cũng là cách mà nhiều trường tại Q.Gò Vấp, Q.12, Q.4... đang áp dụng.

Cầu tuột đặt trên nền gạch khiến trẻ dễ gặp nguy hiểm

"Trong chương trình, có bài học bé tập trồng cây và quan sát sự phát triển của cây. Thế nhưng, do không có kinh phí mua cây, cũng chẳng có không gian để các bé thực hành, nên chúng tôi đành "chữa cháy" bằng cách cho các cháu gieo hạt đậu xanh vào lon cát rồi quan sát" - cô Nguyễn Thị Kim Vân - Hiệu trưởng trường MN Hoa Lư cho biết.

Cũng theo cô Vân, chương trình môn vẽ yêu cầu các cháu vẽ lên giấy nhưng thiếu giấy, nên phải cho các cháu vẽ trên nền xi măng ngoài sân và cũng chỉ vẽ bằng phấn trắng, vì dùng phấn màu rất tốn kém. Trường có 400 cháu nhưng chỉ vỏn vẹn 30 cuốn truyện tranh.

Là trường ở trung tâm TP, nhưng lượng đồ chơi chỉ đáp ứng được 60% nhu cầu của trẻ và phải sử dụng những đồ chơi được sản xuất từ nhựa tái chế, nếu không có sự ủng hộ của phụ huynh. Cô Vân giải thích, số tiền thu 50.000đ/năm đối với hệ nhà trẻ và 100.000/năm với bậc mẫu giáo (quy định mua đồ dùng học tập và đồ chơi) chỉ đủ để mua viết chì, bút sáp, đất nặn, màu nước, còn đồ chơi, hầu như phải xin từ nơi khác. Những đồ chơi giúp phát triển trí tuệ như logo thì trường không thể mua được.

Bước vào trường MN Nguyễn Tất Thành, Q.4, phụ huynh và các bé dễ bị thu hút bởi hồ bơi mini, sân chơi cát, nhà liên hoàn... Nhưng theo cô Nguyễn Thị Hồng Hạnh - Hiệu trưởng trường, "chỉ một số ít trò chơi được đặt trên nền an toàn như vậy, số nhiều vẫn để trên nền gạch".

Theo bà Lê Thị Điệp - Phó phòng GD-ĐT Q.4, việc phát triển thể chất cho trẻ đều thông qua hoạt động vui chơi ngoài trời (cầu tuột, xích đu, nhà liên hoàn) và những thứ này phải được đặt trên nền cỏ hoặc nền cát. Thế nhưng, nhiều trường lại bỏ qua yếu tố an toàn này, đặt cầu tuột, xích đu... trên nền xi măng, nền gạch cứng, rất nguy hiểm cho trẻ.

Cái khó... bó cái khôn
Theo tiến sĩ tâm lý Võ Văn Nam - Trường ĐH Sư phạm TPHCM, đồ chơi là vật thiêng liêng với trẻ, trẻ sẽ sống thực sự với nó. Không những chạm vào đồ vật, mà trẻ còn cho lên miệng, đưa vào mắt, nếu đồ chơi độc hại thì rất nguy hiểm. Nếu cháu đóng vai bác sĩ mà không có ống nghe, dụng cụ thì buộc phải dùng tay. Lớn lên, bé sẽ nghĩ, bệnh nào cũng... dùng tay được. Như vậy sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ. Trẻ chơi mãi một món đồ thì chán, không còn say mê, thì sáng tạo là điều không thể. Với trẻ em, cái khó chỉ bó cái khôn chứ không "ló khôn" được.

Theo bà Lê Thị Điệp, cho trẻ xem tivi thay vì chơi đồ chơi là phản khoa học, "đứa trẻ đến trường chỉ biết ngồi một chỗ xem tivi sẽ tạo ra tâm lý thụ động, ù lì".

Bà Điệp chia sẻ, mặc dù Bộ GD-ĐT khuyến khích giáo viên tự làm đồ chơi cho trẻ, nhưng những loại đồ chơi tự tạo này thường được làm từ vật liệu đơn giản (như bìa cứng, thùng xốp, hộp giấy...) nên thường mau hư. Vả lại, số lượng các cháu trong mỗi lớp quá đông, khiến các cô không còn thời gian để "sáng tạo" đồ chơi.

Đồ chơi cho trẻ MN nếu được làm bằng gỗ là tốt nhất. Nhưng đồ chơi bằng gỗ hay bằng nhựa cao cấp thì đều đắt tiền. Cho nên, nhiều trường MN vẫn phải dùng đồ chơi làm từ nhựa tái chế, rất độc.

Bà Lê Thị Liên Hoan -Phó phòng Mầm non, Sở GD-ĐT TP.HCM tổng kết: Sở đã có hướng dẫn cụ thể việc sử dụng các loại đồ chơi trong trường nhưng không phải trường nào cũng thực hiện được. Vẫn còn tình trạng thiếu đồ chơi, đồ chơi tiếp đất không an toàn... Sắp tới, Sở sẽ yêu cầu các trường bám sát chương trình GDMN mới và phải thiết kế đồ chơi phù hợp với từng lứa tuổi. Ví dụ, với nhóm nhỏ tuổi, cần phát triển thế giới quan, thì đồ vật phải phát ra tiếng kêu. Với yêu cầu vận động thì đồ chơi phải tiếp đất an toàn, làm bằng chất liệu thân thiện, không độc hại...

Theo PNO